Op mijn column van vorige woensdag, ‘Echte dichters huilen niet’, kreeg ik flink wat reactie. Omdat de poëzie mij, voor alle duidelijkheid, zeer dierbaar is, vind ik debat daarover belangrijk, en publiceer ik hier de ‘open brief’ die collega Johan De Boose, auteur van het schitterende Bloedgetuigen, op mijn Facebook-pagina postte. Alle reacties altijd welkom.

Ann,

Heb je column gelezen in De Morgen. Verbaasd en later verontwaardigd. Twee vragen stel ik je: 1) Tot wie richt je je? 2) Wat wil je bereiken? De antwoorden op deze vragen zijn afschuwelijk: je richt je tot mensen die sowieso al weinig of niks met poëzie hebben en je bereikt ermee dat ze zeggen: zie je wel, flauwekul, geldverspilling, voer voor nerds. Hoe kun je nou de onvermoeibare inspanningen van Koen Stassijns beschouwen als zinloos? Alleen maar omdat hij de boekhandel oproept om méér te doen voor de poëzie? Je ontkent dat er meer poëzie gekocht zou worden als ze meer voorhanden was. Wat een klinkklare nonsens. Wat kopen de meeste mensen namelijk? Wat op de eerste tafels ligt: de bestsellers. Wat er niet is, kan niet verkocht worden. Wat niet aangeboden wordt, kan nooit geapprecieerd worden. Ik heb een bloedhekel aan het neoliberale marktdenken dat ons langzaam allemaal wurgt: naast de vraag die het aanbod bepaalt, is er een namelijk een andere wet: dat het aanbod de vraag kan stimuleren. Ik ben er heilig van overtuigd dat wanneer de boekhandel de poëzie een prominentere plaats zou geven, er ook meer verkocht zou worden. Als men niet weet dat het bestaat, of wat er bestaat, kan men het ook niet leren kennen. De boekhandel moet hierin een sturende werking hebben. Net zoals ze het ene kookboek een mooiere vitrineplaats geven dan het andere. Platte commercie. Helaas – maar zo is het. Leve Koen Stassijns. Hij steekt tenminste een hart onder de riem. Jij wurgt het hart. 

Verder: Van Bastelaere, een poëziejuwelierke? ‘:o’! Lieve collega, heb jij wel eens de moeite genomen om een bundel van DvB te lezen, of om naar een lezing van DvB te luisteren? Duidelijk niet, want dan zou je weten dat hij een van de meest begenadigde Nederlandstalige dichters is, recalcitrant zoals het hoort, bijzonder erudiet, en tja, daar kun je ook niet van houden, maar zeggen dat hij de poëzie in de weg staat, is je reinste geschiedvervalsing; integendeel: hij wijst juist in een richting, die waarschijnlijk het dichtst de oude lyrische ader benadert die vanuit de oudheid naar ons toekomt en die zich in de richting van de toekomst begeeft. Zijn poëzie is bovendien per definitie een interdisciplinaire kunst: ze raakt met een bijna promiscu genot aan de grenzen van de literatuur; je krijgt altijd te maken met beeldende kunst, film, muziek. Zo’n houding kun je toch alleen maar toejuichen, niet? Is het grote publiek daarin niet geïnteresseerd? Reden te meer om in DvB geïnteresseerd te zijn. En om zijn boeken op een mooi zichtbare plaats in de boekhandel te zetten. Jawel, naast Koen Stassijns, die een totaal ander soort poëzie schrijft, maar we leven – dacht ik, al twijfel ik er steeds meer aan – in een democratie. 

Mijn dochter van zestien (won 2 poëziewedstrijden met eerder cerebrale gedichten) zei na het lezen van je column: hiermee bereik je het verkeerde doel. Zij heeft gelijk: als poëzie al in het verdomhoekje zit, stop jij het in het riool. Had je kopij tekort, collega, hou dan op met die literair-overdraagbare-aandoening die heet: ik wil mijn eigen column. En dan nog in de krant waar ooit ene Herman de Coninck voor werkte. Van controverse gesproken. De Coninck – nooit mijn beste maat geweest, het is maar dat je het weet – was wel graag in discussie met jou gegaan. Een gladiatorenstrijd, die jij niet kon winnen, want je argumenten zijn gebouwd op zand. 

Dit bijvoorbeeld: poëzie is helaas niet meer van deze tijd. Ik geloof in het tegengestelde: poëzie is de basis van alle literatuur en zal op die manier ook alle literatuur overleven. Proza als hoger leesvoer is van vrij recente datum (wel iets eerder dan jij doet uitschijnen), maar poëzie was er al altijd. Je zegt het trouwens zelf als je naar Iran verwijst. We zouden ook naar Aziatische, Afrikaanse of Slavische culturen kunnen wijzen. (Je zou overigens de Open Brief die Joseph Brodsky aan Vaclav Havel schreef eens moeten lezen. Die houdt me ook al enige decennia uit mijn slaap.) 
De slotsom zou moeten zijn, schrijfgezellin, dat er méér gelezen wordt, niet? Dat klinkt als een open deur intrappen. Waarom bevuil je de literaire katern van een Nederlandstalige krant met de aanleiding om anderen tot zulke clichés te inspireren? Overigens doet je laatste zin vermoeden dat je het eigenlijk zelf ook niet meer wist en bevriende dichters alsnog lippendienst wilde bewijzen. Gebruik je delete-toets, consoror, als je een dergelijke aanvechting hebt. En beter nog: delete all. En begin dan opnieuw, met een leeg scherm, en de eerste woorden zullen klinken als een gedicht. Liever een pril gedicht dan een foute column. 

Hartelijke groet & sans rancune,

Je collega Johan de Boose